Hafta Tatilinde Fazla Mesai: Yasal Haklar, Hesaplama Yöntemleri ve Yanılgılar

Hafta tatilinde çalışmak, iş hukuku açısından özel kurallara tabi bir durumdur. Çünkü bu gün, işçiye yasal zorunlulukla tanınan bir dinlenme hakkıdır. Bu hakkın ihlali sadece maddi değil, iş barışı açısından da ciddi sonuçlar doğurabilir.

Hafta Tatili Nedir?

Hafta tatili, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 46. maddesi uyarınca, yedi günlük zaman dilimi içinde en az 45 saatlik yasal çalışma süresini tamamlayan işçiye, kesintisiz en az 24 saatlik dinlenme hakkı olarak tanımlanır. Bu gün, çalışılmasa dahi işçiye bir günlük ücret ödenmek zorundadır. Dolayısıyla işçinin hafta tatilinde çalışması durumunda bu “çalışılmayan gün” değil, çalışılan ve ek ücret gerektiren bir gün haline gelir.

Fazla Mesai ile Hafta Tatili Arasındaki Fark

Fazla mesai, haftalık 45 saatin üzerindeki her çalışmadır ve yüzde 50 zamlı ödenir. Hafta tatilinde çalışmak ise, bu sınırın ötesinde özel bir durumu ifade eder. Çünkü işçi o gün zaten ücretli izinli sayılır. Eğer çalıştırılırsa, bu çalışmanın karşılığı sıradan bir fazla mesai gibi değil, ek yevmiye hesabıyla yapılır.

İki Farklı Durum ve Örnekler
1. Hafta Tatilinde Çalışma (Yevmiye Üzerinden Hesap)
• İşçi, yasal hafta tatilinde çalıştırılmışsa:
• Önce çalışmadan alması gereken 1 yevmiye,
• Üzerine çalıştığı için 1,5 yevmiye daha eklenir.
• Sonuç: Toplam 2,5 yevmiye ödenmelidir.
• Örnek: Cumartesi’ye kadar 45 saat çalışan ve Pazar günü 8 saat çalıştırılan bir işçiye 2,5 günlük ücret ödenir.
2. Hafta Tatilinde Fazla Mesai (Zamlı Ücret Üzerinden Hesap)
• Eğer işçi, 45 saati hafta içi tamamlamamışsa, hafta tatilinde çalışması fazla mesai değil, sadece normal mesai gibi değerlendirilir.
• Ancak 45 saati tamamladıktan sonra hafta tatilinde de çalışıyorsa, bu durumda yapılan çalışma %50 zamlı fazla mesai olur.
• Yanılgı: Bu çalışma bayram mesaisi gibi 2 katı değil, hafta tatili prensibiyle 1,5 katıdır.

Hukuki Dayanaklar ve Yargıtay Uygulamaları

Yargıtay kararlarında açıkça belirtildiği üzere, hafta tatilinde çalıştırılan işçiye bir günlük çalışmadan dolayı 2,5 yevmiye ödenmelidir. Ayrıca, bu gün çalışmanın belgelenememesi hâlinde işveren ispat yükümlülüğü altındadır.

İşveren, hafta tatilinde çalışmayı zorunlu tutabilir mi?
Hayır. Hafta tatili çalışması, ancak işçinin rızasıyla yapılabilir. Aksi halde bu durum, dinlenme hakkının ihlali anlamına gelir ve idari yaptırımları doğurur.