İadeleri̇ Vergi̇ İncelemesi̇ne Tabi̇ Olanlar
3065 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinde, (01.09.2024) iade hakkı doğuran işlemlerden kaynaklanan iade taleplerinin vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilmesinin esas olduğu hüküm altına alındığından; KDV iade taleplerinin teminat veya YMM raporu karşılığı yerine getirilmesi uygun görülen işlemlere ilişkin yapılan kontrollerde tespit edilen eksiklik veya olumsuzlukların verilen sürede mevzuata uygun şekilde giderilmesi gerekir.
Eksiklik veya olumsuzlukların verilen sürede giderilememesi halinde iade talebi 15 gün içinde incelemeye sevk edilir ve düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre işlem yapılır. Bu kapsamda incelemeye sevk edilen iade talepleri, iadesi talep edilen tutarın %150’si oranında banka teminat mektubu verilmesi halinde yerine getirilir, teminat vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülür.
Hakkında olumsuz rapor ve tespitler bulunan mükelleflerin iade talepleri vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.
Belge Kavramı
Üzerinde KDV gösterilen fatura ve benzeri belgeler ile iade hakkı doğuran işlemin niteliğine göre (gümrük beyannamesi, istisna belgesi, yatırım teşvik belgesi, kıymetli maden arama ruhsatı gibi) iade için aranılan diğer belgelerdir.
İade için aranılmayan sigorta poliçesi, müstahsil makbuzu ve sevk irsaliyesinin gerçeğe aykırı düzenlenmesi ve bunların kullanılması tek başına bu bölüm kapsamında işlem yapılmasını gerektirmez.
İade Talepleri Vergi İnceleme Raporuna Göre Yerine Getirilecek Mükellefler :
213 sayılı Kanunun (153/A) maddesi kapsamına giren mükellefler,
– Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme fiiline iştirak eden mükellefler de dâhil olmak üzere sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme ya da kullanma konusunda haklarında “olumsuz rapor” veya “olumsuz tespit” bulunan mükellefler,
– Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme konusunda haklarında “olumsuz rapor” veya “olumsuz tespit” bulunan mükelleflerin raporun ait olduğu dönemdeki ortakları, kanuni temsilcileri, bunların kurdukları veya ortak oldukları mükellefler ile kanuni temsilcisi oldukları mükellefler,
– Haklarında beyanname vermeme, defter ve belge ibraz etmeme ve adresinde bulunamama konusunda tespit bulunan mükellefler,
– Haklarında “olumsuz rapor” veya “olumsuz tespit” bulunan mükelleflerden doğrudan mal ve/veya hizmet alan mükellefler.
5018 sayılı Kanun eki cetvellerde yer alan kamu kurum ve kuruluşları, il özel idareleri, köyler, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan emekli ve yardım sandıkları ile sermayelerinin (%51) veya daha fazlası yukarıda sayılanlara ait mükellefler hakkında bu bölüm hükümleri uygulanmaz.
Olumlu Rapor- Olumsuz Rapor
Vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından düzenlenen raporlar (vergi inceleme raporu, vergi tekniği raporu, basit rapor gibi), mükellefin incelenen döneme ait 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan ettiği tüm işlemlerini kapsayacak şekilde düzenlenmeleri ve olumlu olmaları kaydıyla bu kapsamda değerlendirilir. Yeminli mali müşavirler tarafından düzenlenen raporlar “olumsuz rapor” olarak değerlendirilmez.
Sahte Belge-Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge
Sahte belge, gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belgedir.
Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge, gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibarıyla gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir.
İadesi̇ Vergi̇ İncelemesi̇ne Tabi̇ Olanlara İli̇şki̇n Kdv İadesi̇ Kontrol Segmentleri̇
VKS01- İade Talep Eden Mükellefin Sahte Belge Düzenleme veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Raporu Kontrolü
– Sahte Belge Düzenleme Raporu varsa 5 kat, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme raporu varsa 4 kat teminat karşılığında iade yerine getirilebilecek,
– Teminat getirilmediği durumda iade vergi inceleme raporu sonucuna göre sonuçlandırılacaktır.
VKS03- İade Talep Eden Mükellefin Sahte Belge Kullanma veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Raporu Kontrolü
– Sahte Belge Kullanma Raporu varsa 5 kat, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanma raporu varsa 3 kat teminat karşılığında iade yerine getirilebilecek,
– Teminat getirilmediği durumda iade vergi inceleme raporu sonucuna göre sonuçlandırılacaktır.
VKS04- İade Talep Eden Mükellefin Sahte Belge Düzenleme Tespiti veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Tespiti Kontrolü
– Sahte Belge Düzenleme tespiti varsa 4 kat, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme tespiti varsa 3 kat teminat karşılığında iade yerine getirilebilecek,
– Teminat getirilmediği durumda iade vergi inceleme raporu sonucuna göre sonuçlandırılacaktır.
VKS05- İade Talep Eden Mükellefin Sahte Belge Kullanma Tespiti veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Tespiti Kontrolü
– Kullanılan sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge iade ve indirim hesaplarından çıkarılabilir,
– Sahte olduğu tespit edilen belgelere isabet eden kısma 3 katı, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olduğu tespit edilen belgelere isabet eden kısma ise 2 katı teminat karşılığında iade yerine getirilebilir,
– Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeler indirim ve iade hesabından çıkarılmamış ve söz konusu alışlara teminat gösterilmemiş ise iade vergi inceleme raporuna göre sonuçlandırılır.
VKS06- İade Talep Eden Mükellefin Adresinde Bulunamama Tespiti Kontrolü
VKS07-İade Talep Eden Mükellefin Defter ve Belge İbraz Etmeme Tespiti Kontrolü
– İadesi talep edilen tutarın 2 katı teminat karşılığında iade talebi sonuçlandırılır,
– Teminat verilmemiş olması halinde iade talebi vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.
VKS08- İade Talep Eden Mükellefin Verilmeyen 1 No.lu KDV Beyannamesi Kontrolü
– Mükellefin iadesi münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.
VKS09- Mükellefin Ortakları ve Kanuni Temsilcilerinin Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Raporu ve Tespiti Kontrolü
VKS10- Mükellefin Ortaklarının ve Kanuni Temsilcilerinin Ortak Olduğu veya Bunların Kurdukları Şirketlerin Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Raporu ve Tespiti Kontrolü
VKS11-Mükellefin Ortağı Olan Şirketin, Ortakları veya Kanuni Temsilcilerinin Sahte Belge Düzenleme veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Raporu ve Tespiti Kontrolü
VKS12-Mükellefin Ortak veya Kanuni Temsilcisi Olduğu Mükelleflerin Sahte Belge Düzenleme veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Raporu ve Tespiti Kontrolü
– Sahte Belge Düzenleme Raporu varsa 5 kat, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme raporu varsa 4 kat teminat karşılığında iade yerine getirilebilecek,
– Sahte Belge Düzenleme tespiti varsa 4 kat, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme tespiti varsa 3 kat teminat karşılığında iade yerine getirilebilecek,
– Teminat getirilmediği durumda iade vergi inceleme raporu sonucuna göre sonuçlandırılacaktır.
VKS13– Doğrudan Mal veya Hizmet Temin Ettikleri Mükelleflerin Sahte Belge Düzenleme Raporu veya Tespiti Kontrolü
– Sahte Düzenleme Raporu olan mükelleften yapılan alımlara ait belgelerin gerçekliği ve doğruluğu ispat edilebilir,
– Söz konunu alışlar indirim ve iade hesaplarından çıkarılabilir,
– Alışlara isabet eden kısma 3 kat teminat gösterilebilir.
– Belgelerin gerçekliği ve doğruluğu ispat edilememiş, indirim hesaplarından çıkarılmamış veya teminat gösterilmemiş ise iade vergi inceleme raporu sonucuna göre sonuçlandırılacaktır.
VKS14-Doğrudan Mal veya Hizmet Temin Ettikleri Mükelleflerin Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Raporu veya Tespiti Kontrolü
VKS15-Doğrudan Mal veya Hizmet Temin Ettikleri Mükelleflerin Diğer Olumsuz Tespitleri Kontrolü
– Muhteviyatı Düzenleme Raporu olan mükelleften yapılan alımlara ait belgelerin gerçekliği ve doğruluğu ispat edilebilir,
– Söz konunu alışlar indirim ve iade hesaplarından çıkarılabilir,
– Alışlara isabet eden kısma 2 kat teminat gösterilebilir.
– Belgelerin gerçekliği ve doğruluğu ispat edilememiş, indirim hesaplarından çıkarılmamış veya teminat gösterilmemiş ise iade vergi inceleme raporu sonucuna göre sonuçlandırılacaktır.
Olası bütün durumlarda getirilen teminatlar vergi inceleme raporuna göre çözülecektir. Teminat getirilmesi durumunda iade vergi dairesince beklemeksizin gerçekleştirilecek, getirilmemesi durumunda vergi incelemesinin sonuçlanması beklenecektir.
İSPAT
Sınırlandırıcı olmamak kaydıyla belgenin gerçekliğini ve doğruluğunu ispatta aşağıdaki deliller kullanılabilir:
– İşlem bedelinin ödendiğinin belgelendirilmesi.
Ödeme, iade talebinde bulunan mükellef tarafından ödemeyi tevsik eden belge aslı veya noter onaylı örneği ile tevsik edilebilir.
Banka Dekontu
Çek
Hesap Ekstreleri
Taşıma, yükleme, boşaltma, depolama, ambalajlama ve benzeri işlemlerin yapıldığına yönelik belgeler, sigorta belgesi, vergi, resim, harç, pay, fon gibi ödemeler yapılmışsa bu ödemelere ait belgeler işlemin gerçekliğinin tevsikinde delil olarak kullanılabilir.
Tebliğde belirtilen belgeler sınırlayıcı değildir. Bu belgelerin ibrazına rağmen halen işlemin gerçekliği konusunda tereddüt varsa Vergi Dairesi ispat edici başka belgeler de istenebilir.
Örnek: Uluslararası taşımacılık hizmeti dolayısıyla KDV iade talebinde bulunan bir mükellefin akaryakıt alımı yaptığı bir mükellef hakkında olumsuzluk bulunması halinde, iade talep eden mükellef işlemin gerçekliğini yukarıda belirtildiği şekilde ödeme belgesi ibraz ederek ispat edebilir.
Ancak, akaryakıt alımı yapıldığı iddia edilen mükellefin, iadeci mükellefin bağlı olduğu ilden farklı bir ilde bulunması ve/veya yapılan taşımacılık hizmetinin güzergâhı üzerinde bulunmaması gibi şüphe uyandıran bir durumunun bulunması halinde, vergi dairesince yapılan değerlendirme sonucunda ödeme belgesi işlemin gerçekliğinin tevsiki hususunda yeterli bulunmayarak yalnızca ödeme belgesine göre işlem tesis edilmeyecek ve mükelleften ilave açıklamalar istenebilecektir.
KDV iade süreçlerinin etkin ve doğru bir şekilde yürütülebilmesi, hem idare hem de mükellefler açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmamın amacı iadeleri vergi incelemesine tabi olan mükelleflere ilişkin KDV İadesi Kontrol Raporu Segmentleri çerçevesinde uygulamada karşılaşılan sorunlara mevzuat kapsamında çözüm yolları paylaşmaktır. Bu notların, meslektaşlarımıza ve ilgili taraflara katkı sağlamasını temenni ederim.
Ayşe Gül Karagöz
