Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon düzeltmesi farkları, 2024 ve izleyen dönemlerin enflasyon düzeltmesi zararlarına veya dönem ticari zararlarına mahsup edilebilir mi?

Vergi Usul Kanunu’nun Mük. 298/A-5 maddesinde düzenlendiği üzere, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilme imkanı tanınmıştır. Söz konusu mahsubun yapılacağı, ‘düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararları’ndan kastın tam olarak ne olduğu hususunda tereddütler olmakla birlikte, benim dikkat çekmek istediğim konu daha başkadır.

Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon düzeltmesi farkları, 2024 ve izleyen dönemlerin enflasyon düzeltmesi zararlarına veya dönem ticari zararlarına mahsup edilebilir mi?

Konuya ilişkin olarak, gerek kanun maddesi (Mük. 298/A-5) gerekse Tebliğin bu hususu düzenleyen 30, 41 ve 54’üncü maddeleri incelendiğinde, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının yalnızca 2023 yılı enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebileceği anlaşılmaktadır.

Nitekim, 555 sıra nolu Tebliğin ‘2024 Hesap Dönemi ve Sonraki Dönemlerde Enflasyon Düzeltmesi İşlemleri’ başlıklı 4’üncü bölümünde yer alan 41’inci maddesinde, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının, 2023 yılı düzeltmesi sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebileceği açıkça belirtilmiştir.

Dolayısıyla, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının (502 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları, 525 Stok Affı Fonu ED Farkları vb.) 2024 ve izleyen dönemlerde yapılacak enflasyon düzeltmesi sonucu doğacak zararlara mahsup edilebilmesi mümkün değildir. Bu şekilde bir mahsup yapılması, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, kurumlar vergisi ile karşı karşıya gelme riski taşımaktadır.

Bunun temel mantığı ise, bir taraftan özkaynak unsurlarına ilişkin enflasyon düzeltmesinin özkaynak tutarı üzerinde herhangi bir etkisinin bulunmamasında, diğer taraftan enflasyon düzeltmesi ile vergi matrahı ilişkisinde yatmaktadır.

Bilindiği üzere enflasyon düzeltmesi, 31.12.2023 tarihli bilançolarda yer alan parasal olmayan varlık ve yükümlülüklerin düzeltmeye tabi tutulması ile başladı. 2023 hesap dönemine ilişkin enflasyon düzeltmesi sonuçları, 698 hesabının bakiyesine göre geçmiş yıl karları veya geçmiş yıl zararları hesabında gösterildi. Ancak 2023 hesap dönemine ilişkin vergi matrahı, düzeltme öncesi mali tablolara göre hesaplandı. İşte 2023 enflasyon düzeltmesinin vergi matrahına etkisinin bulunmaması nedeniyle, öz sermaye kalemlerine ilişkin farklar ile geçmiş yıl zararlarının mahsup edilmesine izin verilmiştir.

Ancak 2024 ve izleyen dönemlere ait vergi matrahı ise düzeltilmiş bilançolara göre tespit edilecektir. 2024 ve izleyen dönemlerde enflasyon farklarının toplandığı ‘698 Enflasyon Düzeltme Hesabı’nın bakiyesi, 648 veya 658 Enflasyon Düzeltmesi Kârları/Zararları hesapları aracılığıyla ‘690 Dönem Kârı veya Zararı Hesabı’na devredilerek kapatılacak ve verilen bakiye türüne göre işletmenin dönem ticari kâr ya da zararı oluşacaktır. Dolayısıyla enflasyon düzeltmesi işlemleri artık ticari bilanço kar veya zarar vasıtasıyla doğrudan mali karı etkilemektedir. Bu durumda özsermaye kalemlerine ait farkların, 2024 ve izleyen dönem enflasyon düzeltmesi zararına mahsup edilmesi, vergi matrahına etki edeceğinden yapılması mümkün değildir.

Ali Yakup Sayan

Yeminli Mali Müşavir/ Bağımsız Denetçi/ (E) Vergi Başmüfettişi