Ortakların işletmeye koymayı taahhüt etmiş oldukları sermayeyi kanuni süresinde ödememesi halinde bu durum eleştiri konusu yapılmaktadır.
Eleştirinin temel dayanağı ise ortaklarca taahhüt edilen ancak ödenmeyen sermayeye ilişkin olarak faiz geliri hesaplanmayarak örtülü kazanç dağıtımında bulunulduğu ve bu tutardaki faiz gelirinin kayıt dışı bırakıldığı iddiasıdır.
Bir bakıma ortaklar tarafından ödenmeyen sermaye taahhüt borcunun türü değişmekte, sermaye koyma borcunun yerine getirilmemesi şirketler tarafından ortaklara sağlanan finansman hizmeti olarak adlandırılmaktadır. Bu husus da eleştiri konusu yapılmakta ve mükellefler cezalı tarhiyatlar ile karşı karşıya kalmaktadır.
Bu hususa ilişkin olmak üzere Danıştay 3. Dairesi tarafından geçtiğimiz Temmuz ayında güncel bir karar verildi.
Bu kararda özetle;
Ø Kurumlar vergisi mükellefleri açısından transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı yapıldığından bahsedilebilmesi için ilişkili kişilerle emsallere aykırılık teşkil eden bedel veya fiyatlar üzerinden gerçekleştirilen işlemlerin varlığı, diğer bir ifadeyle, emsallere aykırı fiyatlandırma nedeniyle elde edilecek kazançtan mahrum kalınmak suretiyle ilişkili kişilere karşılıksız bir şekilde değer aktarımı yapılması veya menfaat sağlanması gerekmektedir.
Ø Kurum ortakları tarafından sermaye artırımı kapsamında taahhüt edilen ancak henüz işletme aktifine dahil edilmeyen değerlerin, şirket tarafından ticari faaliyet kapsamında kullanılmasına imkan bulunmadığından tasarruf imkanı olmayan söz konusu değerler kapsamında ilişkili kişilere emsalle aykırı fiyat veya bedel üzerinden işlem gerçekleştirildiğinden ve bu suretle ilişkili kişilere menfaat sağlandığından da bahsedilemeyecektir.
Ø Davalı idarece, şirket ortaklarının kullanımına bırakılan sermaye nedeniyle faiz hesaplanmadığı, bu suretle transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımında bulunulduğundan bahisle tarhiyat yapılmış ise de ilişkili kişi olan kurum ortağına örtülü kazanç dağıtımı yapıldığından söz edilebilmesi için kullandırılan paranın, öncelikle kurumun ticari faaliyetine özgülenmesi, bunun için de paranın şirket aktifine dahil olması gerektiği dolayısıyla şirket uhdesine girmeyen paranın, ilişkili kişi olan ortağa ödünç olarak verildiği ve faizsiz olarak kullandırıldığından bahsedilemeyeceği…
Gerekçeleri gösterilerek ilk derece ve istinaf mahkemelerinde reddolunan bu dava, Danıştay’da kabul edilmiştir.
Özetle sermaye taahhüt borcunun yerine getirilememesi nedeniyle ortaklara sağlanan bir finansman hizmeti bulunmamaktadır.
Danıştay tarafından verilen kararda en dikkat çeken husus ise transfer fiyatlandırması müessesesine ilişkin yapılan yorumlardır.
Bu yorumlara göre:
-Transfer fiyatlandırması hükümlerinden bahsedilebilmesi için karşılıksız bir değer aktarımı yapılmalıdır.
-Şirketin uhdesinde olmayan varlıklar ticari faaliyet çerçevesinde kullanılamayacağı için tasarruf imkânı olmayan bu alacakların finansman hizmeti olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmayacaktır.
-Transfer fiyatlandırması müessesinden bahsedebilmek için şirket aktifine dahil olmayan paranın ortağa ödünç verilmesi mümkün değildir.
Konuyu geniş bir şekilde yorumlarsak eğer şirketin ortaklarından tahsil etmediği alacak için (sermaye taahhüt borcu, satılan mal veya hizmet için alacağın tahsilinin yapılmaması ???) transfer fiyatlandırması müessesesinin uygulanması Danıştay nezdinde kabul görmemektedir.
Mehmet Çağlar
E. Vergi Müfettişi Yeminli Mali Müşavir