Sayısal Örneklerle Değerlendirme
21.06.2025 Tarih ve 32933 Sayılı Resmî Gazetede Yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ’inde (TEBLİĞ NO: 2025/1) yatırımın finansmanında kullanılan kredilerle ilgili özel düzenlemeler yapılmıştır.
- Teşvik Kapsamı Dışındaki Harcamalar
Tebliğ düzenlemesi ile Aşağıdaki harcamalar teşvik kapsamı dışında tutulmuştur.
- Müracaat tarihinden önce yapılan harcamalar.
- Ham madde, ara malı, işletme malzemesi, yedek parça.
- Kullanılmış yerli makine ve teçhizat.
- Binek araçları (istisnalar hariç).
- Mevcut makinelerin tamir, bakım, revizyon masrafları.
- Önemli: Faiz ve kur farkı giderlerinin, sabit kıymetin aktifleştirme tarihinden sonraki kısmı.
- Faiz ve Kur Farklarına İlişkin Özel Düzenleme
Teşvik belgesi kapsamı yatırımların finansmanında kullanılan kredilere ilişkin faiz giderleri
VE
Döviz kredisi ya da dış kredi ile sabit kıymet temin edilmesi nedeniyle ortaya çıkan kur farklarının, teşvik belgesi KAPSAMI SABİT KIYMETİN AKTİFLEŞTİRME TARİHİNE KADAR maliyete intikal ettirilen kısmı dışında kalan kur farkı ve faiz gideri teşvik belgesi kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilmez.
Kapsamlı Değerlendirme
Vergi Usul Kanunu (VUK) Madde 262
Bu madde, bir iktisadi kıymetin (sabit varlık veya emtia) maliyet bedelinin vergi kanunları açısından nasıl hesaplanacağını belirler. Özellikle 7338 sayılı kanunla eklenen (c) fıkrası, konumuzun temelini oluşturur:
Kural: Kredili alımlarda faiz ve kur farkları için zorunlu bir maliyete ekleme dönemi tanımlar.
Kilit Tarih: Bu zorunluluk, sabit kıymetler için “iktisadi kıymetin envantere alındığı hesap döneminin sonuna kadar” devam eder. Pratikte bu tarih, genellikle mali yıl sonu olan 31 Aralık‘tır.
Seçimlik Hak (Serbestlik): Bu tarihten (hesap dönemi sonundan) sonra oluşan faiz ve kur farkları için mükellefe bir seçim hakkı tanır. Mükellef, bu giderleri ya maliyete eklemeye devam edebilir ya da doğrudan dönem gideri olarak yazabilir.
Yatırım Teşvik Tebliği (2025/1)
Bu tebliğ, VUK’un genel çerçevesinden ayrı olarak, sadece yatırım teşvik belgesi kapsamındaki harcamaların ne olduğunun tanımını yapar. Yani, hangi harcamaların devlet desteklerinden (KDV istisnası, indirimli vergi vb.) yararlanabileceğini belirler.
Kural: Kredi kaynaklı faiz ve kur farklarının “yatırım harcaması” sayılabilmesi için tek ve net bir kriter koyar.
Kilit Tarih: Bu kriter, “teşvik belgesi kapsamı sabit kıymetin aktifleştirme tarihidir.” Yani makinenin, binanın fiilen kullanılmaya başlandığı veya gelir üretmeye hazır hale geldiği gündür.
Seçimlik Hak (Serbestlik): Yoktur. Aktifleştirme tarihinden sonra oluşan hiçbir finansman gideri, teşvik belgesi açısından yatırım harcaması olarak kabul edilmez. Bu konuda mükellefe herhangi bir esneklik veya seçim hakkı tanınmaz.
VUK ve Teşvik Tebliği Karşılaştırmalı Detaylı Tablo
| Değerlendirme Konusu | Vergi Usul Kanunu (VUK) Madde 262’ye Göre Durum (Genel Düzenleme) | Yatırım Teşvik Tebliği’ne Göre Durum (Özel Düzenleme) |
| Uygulama Alanı | Tüm mükelleflerin sabit kıymet alımları için geçerli genel muhasebe ve vergi kuralıdır. | Sadece “Yatırım Teşvik Belgesi” sahibi mükelleflerin, belge kapsamındaki yatırımları için geçerlidir. |
| Temel Amaç | Sabit kıymetin vergi matrahını etkileyecek maliyet bedelini doğru tespit etmektir. | Devlet desteklerinden yararlanacak olan yatırım harcaması tutarını belirlemektir. |
| KİLİT TARİH (Milat) | Sabit kıymetin envantere alındığı HESAP DÖNEMİNİN SONU (Genellikle 31 Aralık). | Sabit kıymetin FİİLEN AKTİFLEŞTİRİLDİĞİ GÜN (Kullanıma hazır hale geldiği tarih). |
| Aktifleştirme Tarihine KADAR Oluşan Faiz ve Kur Farkı | ZORUNLU olarak sabit kıymetin maliyetine eklenir. Gider yazılamaz. | EVET, sabit kıymetin maliyetine eklenen bu kısım “Yatırım Harcaması” olarak kabul edilir. |
| Aktifleştirme Tarihi İLE HESAP DÖNEMİ SONU (31 Aralık) ARASINDA Oluşan Faiz ve Kur Farkı | ZORUNLU olarak sabit kıymetin maliyetine eklenir. Gider yazılamaz. | HAYIR, bu dönem aktifleştirme tarihinden sonra kaldığı için oluşan faiz/kur farkı “Yatırım Harcaması” KABUL EDİLMEZ. |
| Hesap Dönemi Sonundan SONRA Oluşan Faiz ve Kur Farkı | SEÇİMLİK HAK VARDIR (SERBESTLİK). Mükellef, bu giderleri isterse maliyete eklemeye devam eder, isterse doğrudan “Finansman Gideri” olarak kaydeder. | HAYIR, bu dönem de aktifleştirme tarihinden sonra kaldığı için oluşan faiz/kur farkı “Yatırım Harcaması” KABUL EDİLMEZ. |
| Mükellefin Seçimlik Hakkı | VARDIR. Hesap dönemi sonundan sonraki giderler için mükellef serbesttir. | YOKTUR. Aktifleştirme tarihi net bir çizgidir. Bu tarihten sonraki finansman giderleri hiçbir koşulda yatırım harcaması sayılmaz. |
| Nihai Sonuç | Şirketin bilançosunda görünen ve üzerinden amortisman ayrılacak olan muhasebesel maliyet bedelini belirler. | Şirketin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bildireceği ve indirimli kurumlar vergisi gibi desteklerden faydalanacağı toplam yatırım harcaması tutarını belirler. |
Sayısal Örnekle Nihai Karşılaştırma
Örnek-1:
Kapsamlı – Karşılaştırmalı Örnek Veriler:
- Yatırım: Teşvik belgeli yeni bir CNC makinesi.
- Kredi: 100.000 € (Makinenin alımı için çekildi).
- Tarih 01.03.2026: Kredi çekildi ve makine alındı. Kur: 1 € = 33 TL. Makinenin maliyeti:
3.300.000 TL.
- Tarih 30.09.2026: Makine kuruldu, testleri bitti ve fiilen üretime başladı. (AKTİFLEŞTİRME TARİHİ). Kur: 1 € = 35 TL.
- Tarih 31.12.2026: Hesap dönemi sonu. (VUK İÇİN KİLİT TARİH). Kur: 1 € = 36 TL.
- Faiz Gideri (01.03- 30.09 arası): 4.000 €
- Faiz Gideri (01.10- 31.12 arası): 2.000 €
Hesaplama:
- VUK’a Göre Muhasebesel Maliyet Bedelinin Hesaplanması
- Ana Maliyet: 3.300.000 TL
- 31.12.2026’ya kadar olan ZORUNLU kur farkı:
(36 TL/€ – 33 TL/€) * 100.000 € = 300.000 TL
- 31.12.2026’ya kadar olan ZORUNLU faiz gideri:
(4.000 € * 35 TL) + (2.000 € * 36 TL) = 140.000 + 72.000 = 212.000 TL
- VUK’a Göre Toplam Maliyet Bedeli (31.12.2026 itibarıyla):
3.300.000 + 300.000 + 212.000 = 3.812.000 TL
Bu tutar, şirketin bilançosunda makinenin değeri olarak görünecek ve bu tutar üzerinden amortisman hesaplanacaktır.
- Teşvik Tebliği’ne Göre Yatırım Harcaması Tutarının Hesaplanması
- Ana Maliyet: 3.300.000 TL
- Aktifleştirme Tarihine (30.09.2026) KADAR oluşan kur farkı:
(35 TL/€ – 33 TL/€) * 100.000 € = 200.000 TL
- Aktifleştirme Tarihine (30.09.2026) KADAR oluşan faiz gideri:
4.000 € * 35 TL/€ = 140.000 TL
- Teşvik Kapsamında Kabul Edilen Toplam Yatırım Harcaması:
3.300.000 + 200.000 + 140.000 = 3.640.000 TL
Bu tutar, şirketin devlet desteklerinden yararlanacağı matrahı oluşturur. İndirimli kurumlar vergisi bu tutar üzerinden hesaplanır.
SONUÇ:
- Muhasebesel Maliyet (VUK): 3.812.000 TL
- Teşviklik Yatırım Harcaması (Tebliğ): 3.640.000 TL
- Fark: 172.000 TL (31.12.2026’ya kadar aktifleştirme sonrası oluşan finansman giderleri)
- Örnek-2:
- İmalat Amaçlı Fabrika Binası İnşaatına Başlandığı,
- YTB Kapsamında Teşvikli ve Puan İndirimli Kredi Çekildiği, YTB Kapsamı Sabit Kıymet Tutarı: 100 Milyon TL
- Faiz ve Kar Payı Desteği: 12,5 Milyon TL
- Fabrika Binasının Aktifleştirilmesine Kadar Ortaya Çıkan Faiz Gideri ve Kur Farkı Toplamı (2025- 2028): 20 Milyon TL olduğu varsayımı altında,
- Sonuç; Vergi İndiriminde Dikkate Alınacak Tutar: (100+20)-12,5 Milyon=107,5 Milyon TL
- “Yeni Uygulamayla birlikte yatırım finansmanında öz kaynak yerine dış kredi kullanılması, vergi indirimi avantajı yaratmaktadır.” Ancak TYKH Kapsamında makine desteği uygulamasından faydalanılması durumunda faiz ve kâr payı desteğinden faydalanılamayacaktır.
- Örnek-3: TYKH Kapsamı İmalat Amaçlı Fabrika Binası İnşaatına Başlandığı,
- YTB Kapsamında Birim Fiyatı 100 Milyon olan makine alındığı ve 25 milyon makine desteğinden faydalanıldığı,
- Arsa-Arazi inşaat harcamalarının tamamı için faiz ve kâr payı desteğinden faydalanmadan 100 milyon TL kredi çekildiği,
- Bu kredi kapsamı 50 milyon faiz ödediğiniz varsayımları altında,
- YTB Kapsamı Sabit Kıymet Tutarı: 100 Milyon TL Makine, 100 Milyon TL Bina olmak üzere Toplam 200 Milyon TL
- Faiz ve Kar Payı Desteği: 0,00 Milyon TL Makine Desteği: 25 Milyon TL
- Fabrika Binasının Aktifleştirilmesine Kadar Ortaya Çıkan Faiz Gideri ve Kur Farkı Toplamı (2025- 2028): 50 Milyon TL
- Sonuç; Vergi İndiriminde Dikkate Alınacak Tutar: (100+50)-25 Milyon TL=125 Milyon TL
- Bu fark, VUK’a göre maliyetin parçası olmasına rağmen, Teşvik Tebliği’ne göre yatırım harcaması sayılmayan tutarı göstermektedir. Bu nedenle yatırımcıların bu iki kavramı çok dikkatli bir şekilde ayırt etmesi kritik öneme sahiptir.
- Ymm Samet Hacısalihoğlu
- Saygılarımızla.
Konutkent Mah. 3028. Cad. 6/76 (Borusan Oto Üzeri) Çankaya/ANKARA info@zetunas.com
- (312) 514 61 06 www.zetunas.com
